Veelgestelde vragen

Een verklaring van erfrecht is niet verplicht, maar is vrijwel altijd nodig bij het afwikkelen van een nalatenschap. Zonder verklaring van erfrecht blijven bankrekeningen meestal geblokkeerd en kan het lastig zijn om een uitkering uit een levensverzekering of partnerpensioen te krijgen. Banken stellen sinds januari 2012 een verklaring van erfrecht niet meer in alle gevallen verplicht. De bank laat u dan – als u over de rekening van de overledene wilt beschikken – een bankverklaring ondertekenen.

Let op: met deze verklaring aanvaardt u de nalatenschap zuiver en kan de bank niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele gevolgen van het vrijgeven van de bankrekeningen. Dit betekent dus dat u verantwoordelijk wordt gesteld voor eventuele schulden die de overledene heeft nagelaten. Een verklaring van erfrecht biedt deze bescherming wel, omdat u door de notaris geïnformeerd wordt en een erfenis dan ook beneficiair kan aanvaarden of verwerpen.

Bij de notaris kan een verklaring van erfrecht worden aangevraagd. De notaris beschrijft hierin wie overleden is, of de overledene een testament heeft en wie als erfgenamen zijn aangewezen. Bij meerdere erfgenamen geven de erfgenamen vaak volmacht aan één van hen of aan een derde om de erfenis af te wikkelen. Ook deze gegevens worden vermeld in de verklaring van erfrecht.

In de meeste gevallen heeft u een verklaring van erfrecht nodig wanneer de overledene een testament heeft gemaakt. Als erfgenaam moet u aan kunnen tonen dat u bevoegd bent om te mogen optreden. Win altijd advies in over de nalatenschap van de overledene voordat u bijvoorbeeld geld opneemt van de bankrekeningen van de overledene. Zodra geld van de overledene wordt opgenomen bij de bank is de erfenis volgens de wet geaccepteerd. Zo kan ook het rijden met de auto of het opruimen van de inboedel in de woning van de overledene worden beschouwd als een zuivere aanvaarding.

De executeur is degene die verantwoordelijk is voor de afwikkeling van de erfenis en wordt aangewezen in een testament. Dit kan één van de erfgenamen zijn maar het kan ook een buitenstaander, zoals de notaris, zijn. De executeur heeft bijzondere bevoegdheden. Deze persoon kan handelen voordat de erfgenamen een keuze omtrent aanvaarding hebben gemaakt. Een boedelvolmacht kan pas na die keuze worden verleend

Het verschil tussen een boedelvolmacht en executeur is dat een executeur wordt benoemd in een testament. Een boedelvolmacht is een volmacht om de erfenis af te handelen. Een executeur heeft geen boedelvolmacht nodig. Zie soorten executeurs en verschillen executeur en boedelvolmacht.

De executeur kan verschillende niveaus van bevoegdheden hebben. In het testament kun je bepalen hoeveel bevoegdheden je een executeur wilt geven. Er zijn daarin drie smaken (ook wel 1,2 en 3 sterrenexecuteur genoemd):

1. De begrafenisexecuteur (1 ster): verzorgt uitsluitend de uitvaart van de overledene. Met het afwikkelen van de erfenis heeft de begrafenisexecuteur niets te maken.
2. De beheers-executeur (2 sterren): De beheers-executeur wikkelt de erfenis af in samenspraak met de (andere) erfgenamen. Hiervoor krijgt hij het beheer over de nalatenschap. Deze vorm komt het meest voor.
3. Executeur en afwikkelingsbewindvoerder (3 sterren): deze executeur heeft dezelfde taken en bevoegdheden als de beheers-executeur, maar is daarnaast ook bewindvoerder. Dat geeft hem extra bevoegdheden. Zo hoeft hij niet met de erfgenamen te overleggen, maar kan hij volledig zelfstandig beslissingen nemen over de verdeling van de nalatenschap.

De beheers-executeur regelt de uitvaart en wikkelt de erfenis af in overleg met de erfgenamen. De executeur kan ook erfgenaam zijn maar het kan ook iemand anders zijn waar de overledene vertrouwen in had.

De beheers-executeur krijgt het beheer over de nalatenschap. De executeur vertegenwoordigt de erfgenamen ten opzichte van andere partijen zoals de bank, de notaris, schuldeisers etc.

De beheers-executeur mag meestal alleen spullen uit de erfenis verkopen omdat dat nodig is om bestaande schulden te betalen. Als er geen of weinig schulden zijn, dan mag de beheers executeur dus niet in zijn eentje de beslissing nemen om bijvoorbeeld de woning te verkopen. Dit mag hij alleen doen samen met de erfgenamen.

De beheers-executeur kan een notaris vragen om hem te helpen bij het regelen van de erfenis. Dit wordt een boedelnotaris genoemd.

Als beheers-executeur moet je de erfgenamen vertegenwoordigen en heb je het beheer over de erfenis. Beheren betekent dat je er goed voor moet zorgen maar er niet over mag beschikken.

Beschikkingsbevoegdheid heb je als executeur alleen als je tot executeur en afwikkelingsbewindvoerder (3 sterren executeur) bent benoemd.

Een erfenis wordt meestal afgehandeld door de erfgenamen van de erflater. Dit kan één erfgenaam zijn, maar er kunnen ook meerdere erfgenamen zijn. Als er veel erfgenamen zijn kan het handig zijn om één van de erfgenamen een boedelvolmacht te geven. Elke erfgenaam ondertekent de boedelvolmacht. Met deze volmacht krijgt één erfgenaam de bevoegdheid om de erfenis af te handelen. Op deze manier kan een erfenis sneller worden afgehandeld omdat er één iemand is die de beslissingen neemt. Dat is ook zo omdat er dan één iemand is die de handtekening mag en kan zetten.

De erfgenamen zijn niet verplicht om een boedelvolmacht te ondertekenen. In beginsel zijn zij gezamenlijk bevoegd om de erfenis af te handelen. Het is in de praktijk wel handiger om één iemand de volmacht te geven.

Er kan ook een testament zijn opgesteld door de erflater. In een testament benoemt de erflater zijn erfgenamen. De erflater kan ook alvast bepalen wie zijn/haar erfenis gaat afhandelen. Diegene is dan de executeur. Dit kan ook in een aparte losse executeursbenoeming. De erfgenamen kunnen in dat geval niet zelf bepalen wie de erfenis gaan afhandelen.

De executeur kan verschillende bevoegdheden hebben. Een begrafenisexecuteurs is alleen bevoegd om de begrafenis te regelen. Een beheersexecuteur is bevoegd om de erfenis te beheren en de schulden te betalen. Een executeur met afwikkelingsbewind mag de gehele erfenis afhandelen en ook de erfdelen uitkeren aan de erfgenamen.

Een executeur krijgt zijn bevoegdheid op grond van het testament. Hierin is beschreven hoever zijn bevoegdheid gaat. De executeur heeft dus geen (boedel)volmacht van de erfgenamen nodig.

De erflater kan beperkingen in zijn testament hebben opgenomen voor de executeur. Bijvoorbeeld dat de executeur de woning niet mag verkopen. De erfgenamen beslissen in dat geval over de woning. De erfgenamen kunnen de executeur hier wel een boedelvolmacht voor geven.

Er is een executeur als deze in het testament is genoemd. De executeur heeft geen boedelvolmacht van de erfgenamen nodig. Is er geen testament? Dan zijn de erfgenamen gezamenlijk bevoegd om de erfenis af te handelen. De erfgenamen kunnen een boedelvolmacht geven aan één erfgenaam zodat die de erfenis kan afhandelen.

In een boedelvolmacht wijst een erfgenaam iemand aan die namens hem mag handelen. Deze persoon mag dan zelfstandig namens de erfgenamen handelen en mag overal voor tekenen. Een gevolmachtigde kan iedereen zijn: een andere erfgenaam, een vriend, een goede buur, etc.

Het verschil tussen een boedelvolmacht en executeur is dat een executeur wordt benoemd in een testament. Een boedelvolmacht is een volmacht om de erfenis af te handelen. Een executeur heeft geen boedelvolmacht nodig.

Als u een erfenis beneficiair aanvaardt, krijgt u wel de erfenis maar bent u niet aansprakelijk voor eventuele schulden. De belangrijkste reden om een erfenis beneficiair te aanvaarden is als u denkt dat de nalatenschap vooral uit schulden bestaat en dat die schulden hoger zijn dan het bezit.

Als er in dat testament een executeur is benoemd, overleg dan met de bank of zij akkoord gaan met een verklaring van executele. De executeur vraagt deze verklaring bij de notaris aan. Met deze verklaring kan de executeur bewijzen dat hij bevoegd is om de erfenis af te handelen en krijgt de executeur de bevoegdheid om over de erfenis te beschikken. Een belangrijk detail is dat de executeur mag beschikken in het kader van beheer, maar in beginsel de erfenis niet mag verdelen. Zie soorten executeurs.

De wettelijke verdeling is van toepassing als de overledene geen testament heeft opgemaakt en er een langstlevende partner en minimaal één kind als erfgenamen achter blijven. De wettelijke verdeling is een systeem van erven dat van toepassing is op gehuwden of geregistreerd partners met een of meer kinderen.

Het basisprincipe van de wettelijke verdeling is: de langstlevende echtgenoot of partner verkrijgt de volledige nalatenschap van de overledene. Dit gaat automatisch en hiervoor hoeven dus geen juridische handelingen meer verricht te worden.

De langstlevende heeft tot drie maanden na het overlijden de tijd om te verklaren dat hij of zij een andere verdeling van de erfenis met de kinderen wil overeenkomen. De kinderen hebben recht op een vordering ter grootte van hun erfdeel, maar ontvangen deze nog niet. Deze vordering is pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot, bij faillissement of schuldsanering. Het maakt hierbij niet uit of het om een ouder of stiefouder gaat.

Als de langstlevende echtgenoot zuiver heeft aanvaard dan is hij of zij tegenover de schuldeisers en tegenover de kinderen verplicht om de schulden van de nalatenschap te betalen. Dit is ook logisch omdat de kinderen een niet-opeisbare geldvordering op de langstlevende hebben gekregen en betaling van schulden van de nalatenschap zou daardoor onredelijk zijn.

Bij het afwikkelen van een nalatenschap kunnen de spanningen tussen de erfgenamen soms hoog oplopen. In sommige situaties is het mogelijk dat de erfgenamen er niet met elkaar uitkomen. Schakel dan uw notaris in die als onafhankelijke buitenstaander kan bemiddelen bij de verdere afwikkeling van de nalatenschap. Bij Metis Notarissen hebben we specialisten in huis die u hierbij met raad en daad bijstaan.

Dan is het verstandig om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden of te verwerpen. Indien u de erfenis beneficiair aanvaardt, kunt u met uw eigen vermogen niet aansprakelijk worden gesteld voor de openstaande schulden. Daarentegen heeft u ook geen recht op de bezittingen van de overledene totdat alle schulden zijn betaald. Blijft er daarna nog geld over, dan gaat dat naar de erfgenamen.

Als u de nalatenschap verwerpt bent u definitief geen erfgenaam, u kunt dan in zijn geheel geen aanspraak maken op (een gedeelte van) de nalatenschap.